‘Cuma Cami’de imam 944 yıldır hutbeyi kılıçla okuyor

Samsun’un Ladik ilçesinde bulunan ve “Kılıçlı Cami” olarak da bilinen tarihi Cuma Camii’nde imam, Cuma ve bayram namazlarının hutbelerini kılıçla okuyor. Cami İmamı Muhammet Aksel ilçede kılıçla hutbe okunması geleneğinin bölgenin fethedildiği 1075 yılından buyana sürdüğünü söyledi.

Ladik ilçesinde bulunan Cuma Camisi, halk arasında ‘kılıçlı cami’ olarak da anılıyor. Camide görevli imamlar, yüzyıllardır cuma hutbesini elinde kılıçla okuyor. Geçmiş tarihte Hristiyanların yaşadığı ilçe, 1075 yılında Selçuklu Sultanı Melik Ahmet Danişment Gazi’nin komutanları tarafından fethedildi. İlçeyi fetheden komutan bugünkü caminin yerinde bulunan kilisede cuma namazı kılmaya karar verdi. Komutan ve askerleri düşman tehdidine karşı cuma namazını yanlarındaki kılıçlarıyla birlikte kıldı. O günden sonra kilise, camiye dönüştürüldü. Görevli imamlar da cuma namazı hutbesini ellerinde kılıçla okudu.

Cuma Cami 1943 yılına kadar orjinal haliyle ayakta kalmış. Cami 1943 yılında olan ve 7.6 şiddetindeki büyük Ladik depreminde büyük hasar görmüş. Cami daha sonra ufak değişiklikler ile tekrar yapılmış.

‘Kılıcı gören cemaat, nedenini merak ediyor’

Kılıçla hutbe okunduğunu ilk kez gören cemaatin bunun nedenini merak ettiğini ifade eden Cuma Camisi İmamı Muhammet Aksel, “Ladik çevresi fethedildiğinde o zamanki komutan, fetih cuma gününe denk geldiği için namazı kılmak için yer arıyor. O zaman Cuma Camii’nin bulunduğu yer kiliseymiş. Kiliseyi camiye çevirip, burada askerleriyle beraber cuma namazını kılıyorlar. Düşman tehlikesi de geçmediği için komutan cuma namazını kılıcıyla birlikte kıldırıyor. Hutbeyi de kılıcıyla okuyor. Askerlere de kılıçlarını yanlarından ayırmamaları gerektiğini söylüyor. O gün bu gündür bu gelenek, bizden önceki dönemlerde de devam ettiği gibi bugün de devam etmektedir. Cuma namazlarında ve bayram namazlarında hutbeyi bu şekilde veriyoruz. Camimize ilk defa gelenler oluyor. Merak edenler oluyor. Namazdan sonra kılıcın önemini soruyorlar. Bizler de kendilerine açıklamaları yapıyoruz” dedi.

‘1075 yılından beri hutbeler kılıçla veriliyor’

Hutbenin 944 yıldır kılıçla okunduğunu belirten cami cemaatinden eğitimci Hadi Ergül, “Cuma Camii’nde imamlarımız minbere kılıçla çıkarlar. 1075 yılında Ladik, düşmanlardan alındığında cuma günüymüş. O gün imanlı ve ihlaslı Türk komutanı cuma namazını kıldırmış. Dışarıdaki sıkıntılar ve tehditlerin devam ettiğini de bildiği için minbere kılıçla çıkmış. Askerlerine de kılıçla beraber namaz kılmalarını emreder. O şekilde cuma namazını eda ederler. O gün bu gündür Cuma Camii’nde cuma namazı kılınırken, imam hatiplerimiz minbere kılıçla çıkar, hutbelerini okurlar. Bu ilçe halkının bildiği bir gerçek olsa da dışarıdan gelen misafirlerimizin gıpta ile seyrettikleri güzel bir gelenektir” diye konuştu.

Cuma Camii’nde asırlardır bu gelenek devam ettirilirken, ilçeye dışarıdan gelen ve burada cuma namazı kılan vatandaşlar ise kılıçla hutbe okunduğunu görünce şaşkınlıklarını gizleyemiyorlar.

Osmanlı padişahlarının kılıç kuşandığı Eski Camii’de cuma hutbeleri kılıçla veriliyor

Türk tarihinde kılıç kuşanmanın ayrı bir önemi vardır. Merasimler düzenlenir, o an bir bakıma ölümsüzleştirilir. Tarihteki Türk devletlerinde ve Osmanlı İmparatorluğunda bu anın anlamı daha da bir özeldir. Padişahların kılıç kuşanma merasimleri, onların yönetimi devraldıkları, hükümdarlıklarını ilan ettikleri anlamına geliyor.

Osmanlı imparatorluğunda devlette hükümranlığın alameti olarak görülen kılıç kuşanma merasimlerinin yapıldığı mekanlar zaman zaman camiler olmuştur. O camilerden biri de, Osmanlı’ya başkentlik yapmış olan Edirne’deki Eski Camii’dir. Kılıç geleneği, kuşanma anlamında olmasa da asırlardır sembolik olarak yaşatılıyor bu camide. Cuma günleri ve bayram namazlarında hutbeye kılıçla çıkılıyor.

Eski Camide hutbede kılıç taşımanın tabi ki taşıdığı bir mesaj var. Hatta o mesajda kılıcı hangi elle tutacağının dahi özel anlamı sözkonusu. Sağ ele alınan Kılıç, “kullanma” niyetini ortaya koyuyor ve düşmanı korkutmayı amaçlıyor. Hutbelerde kılıç sol ele alınıyor. Bu da, dosta güven verme amacını taşıyor.

Emir Sultan Çelebi tarafından 1403 yılında yapımına başlanan eski cami, Çelebi Sultan Mehmet zamanında, 1414 yılında tamamlandı. 1749 yılında yangından, 1752 yılında da Edirne depreminden zarar gören ve 1. Mahmut döneminde tamirat gören cami, Mimar Sinan tarafından yapılan Türk-İslam sanatının en önemli eserlerinden Selimiye Camisi’nin karşısında yer alıyor.

Anadoluda farklı camilerde de cuma hutbeleri kılıçla veriliyor. Tıpkı, Kocaelideki Gazi Süleyman Paşa Cami ve Amasra’daki Fatih Camii’nde olduğu gibi.