Şu Boğaz Harbi Nedir? Var mı ki dünyada eşi?
En kesif orduların yükleniyor dördü beşi,
Tepeden yol bularak geçmek için Marmara’ya
Kaç donanmayla sarılmış ufacık bir karaya,
***
Çehreler başka, lisanlar, deriler rengarenk.
Sade bir hadise var ortada : Vahşetler denk.
Kimi Hindu, kimi Yamyam, kimi bilmem ne bela…
Hani tauna da zuldür bu rezil istila…
***
Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş, asker!
Gökten ecdad inerek öpse o pak alnı değer.
Ne büyüksün ki, kanın kurtarıyor Tevhid’i…
Bedr’in aslanları ancak, bu kadar şanlı idi.
***
Mehmet Akif ERSOY
Öncelikle 18 Mart Çanakkale Zaferimizi kutluyor, başta Dönemin Başkomutan Vekili, Erkanı Harbiye Umumiye Reisi Enver Paşa’nın ve onun komutasındaki paşalarımızın ve tepeden tırnağa tüm şehitlerimizin ruhlarının şad olmasını diliyorum.
Çanakkale; müthiş bir savunma stratejisinin ve Türklüğün onurunu, gururunu, namusunu savunarak tam manası ile 7 düvele diş göstererek adeta kahramanlık destanı yazdığı yerdir.
Çanakkale; Türk tarihinin en büyük beka sorununa nokta konduğu yerdir.
Çanakkale; Enver Paşa’dır,
Çanakkale; Mustafa Kemal’dir,
Çanakkale; Cevat Paşa’dır,
Çanakkale; Esat Paşa’dır,
Çanakkale; Vehip Paşa’dır,
Çanakkale; Tophaneli Hakkı’dır,
Çanakkale; Hafız Nazmi Bey’dir,
Çanakkale; Şefik Bey’dir,
Çanakkale;Kadri Bey’dir,
Çanakkale; Selahattin Adil Bey
Çanakkale; Mahmut Sabri Bey’dir,
Ve Çanakkale Seyit Onbaşıdır…
….ve dahası Çanakkale Türk Milletidir.
Fakat günümüzde maalesef Çanakkale denildiğinde Çanakkale’de bizzat savaşı yönetmiş değerli paşalarımızın isimlerini bile bilmiyoruz. Çanakkale zeki, yiğit, gözü pek insanlar ile kazanılmış bir zaferdir.
…ve bize düşen, tarihi daha iyi bilip bu zafere katkı sağlayan herkesin adının geçmesini sağlamaktadır. Bunun için her bireye düşen görev tarihi daha iyi okuyup tüm kahramanlarımızı yeni nesillere anlatmaktır.
“Türk Çocuğu Atalarını Tanıdıkça Daha Büyük İşler Yapmak İçin Kendinde Kuvvet Bulacaktır”
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK
ÇANAKKALE SAVAŞINDAKİ KOMUTANLAR
MAREŞAL OTTO LİMAN VON SANDERS
Dünya Savaşı’nda Çanakkale’yi savunan 5. Ordu’nun Mareşal rütbesiyle komutanlığını yapan, Otto Liman von Sanders Türkiye’de geçirdiği beş yılı (Türkiye’de Beş Yıl) adlı kitabında anlatıyor.
1855’te Almanya’da doğan Otto Liman von Sanders, 1913 yılına kadar Almanya’da çeşitli askerî görevlerde bulundu ve 1913 yılındabir Alman askeri heyetinin başkanı olarak Osmanlı Devleti’ne gönderildi I. Dünya Savaşı’nda Mareşal rütbesinde Çanakkale’yi savunan Osmanlı gücü olan 5. Ordu Komutanlığı’na getirildi 1918’de, Osmanlı ordusunu Sina ve Filistin cephesinde Yıldırım Orduları Grup Komutanlığını üsttendi.
Esad Paşa (Esad Bülkat)
Çanakkale Savaşları’nda Şimal (Kuzey) Grubu Kumandanı olan Mehmet Esad Paşa, Çanakkale Boğazı’nın kilidi sayılan Conkbayırı’nı düşman kuvvetleri’ne karşı büyük fedakârlıklarla savundu. Çanakkale’deki hizmetlerine karşılık 22 Temmuz 1915’te rütbesi Ferikliğe 5 (Korgeneralliğe) yükseltildi. Gelibolu Yarımadasında 3. Ordu Komutanlığı yapan Esat Paşa, Balkan savaşları sırasında Yanya’da gösterdiği savunma ve direnişi ile tanındı. 19 Mayıs 1915 günü Anzaklara karşı başlatılan taaruzu komuta etti. Osmanlı ordusu bir gecede 10 bin şehit verdi ama Conk Bayırın’da iyi bir savunma yaptı. Çanakkale muharebeleri sonrasında 1. Ordu Komutanlığı’na atandı. 4. Ciltlik “Çanakkale Hatıraları” ve 1912-1913 Balkan Harbi” adlı iki eserinde hatıralarını topladı.
Mustafa Kemal ATATÜRK,
Çanakkale Savaşları’ndan askeri kişiliği ile ön plana çıkmıştı. 25 Şubat 1915 tarihinde Eceabat’a gelmiş, 10 Aralık 1915 tarihinde Gelibolu Yarımadası’ndan ayrılmıştı. Toplam 9 ay 13 gün görev yapan Kurmay Yarbay Mustafa Kemal, savaşın başlamasıyla aktif görevde bulunmak istemiştir. 20 Ocak 1915 yılında 3. Kolordu emrinde 19. Fırka komutanlığına atanmıştır. 25 Nisan’da 27. Alay ile beraber komutanı olduğu tümenle Arıburnun’da Anzakların ilerleyişini durdurmuştur. Ağustos ayında 1. Anafartalar Muharebesini yönetti ve devamında Conkbayırında Yeni Zelanda birliklerini mağlup etti. Çanakkale muharebelerinde gösterdiği üstün başarı nedeniyle 1 Haziran 1915’te miralaylığa (albay) yükseltilmiştir.
Cevat Paşa:
10 Ağustos 1914’de Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı’na getirildi ve 29 Kasım 1914’te ikinci defa Mirlivalığa yükseltildi. Cevat Paşa, 9 Ekim 1915’te 14 ncü Kolordu Komutanlığı’na atanmış, 6 ncı ve 14 ncü kolordulardan oluşan Güney Grubu (11 Ocak 1916’da Çanakkale Grubu oldu) Komutanlığı da kendisine verilmiş, Çanakkale’deki başarılan nedeniyle, Harp Madalyası ve İkinci Rütbeden Kılıçlı Osmanî Nişanı ile ödüllendirilmişti.
Mehmet Vehip Paşa:
Çanakkale savaşlarındaki efsane komutanlarından Esat Paşa’nın kardeşidir.Güney Grubu komutanı olarak 15. Kolordu Komutanlığı yapmıştır. Yaptığı savunmayla Seddülbahir taraflarında verilen yoğun kayıpların önüne geçti. Vehip bey savaşta savunmanın önemine dikkat çekti, Vehip Paşa, savaşta kazı yapmanın önemine değindi ve bu mihvalde söylediği “Bir kürek toprak, bir damla kan” sözüyle müşhurdur.
Fevzi Çakmak
Fevzî Çakmak, Çanakkale Savaşları’nda 5. Kolordu Komutanlığı yapmıştı. Komuta ettiği 5. Kolorduya bağlı 41. Ve 28. Alaylar; Conkbayırı’nın müdafaasına ve Mustafa Kemal’in 10 Ağustos’taki Conkbayırı taarruzuna destek verdi. Millî Mücadele’nin önde gelen komutanlarından Fevzi Paşa, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Genelkurmay Başkanı oldu.
Kazım Karabekir
Kâzım Karabekir, Çanakkale Savaşları’nda l915 Temmuz’undan itibaren 3,5 ay yarbay rütbesiyle 14. Tümen Komutanlığı yapmıştı. Pek çok subay ve askerin şehit olduğu Seddülbahir cephesi “Kerevizdere” Mıntıkasında tümeniyle beraber mücadele etmişti. 1923’te Ferik (Orgeneral) rütbesine yükseltildi.
ÇANAKKALE TABYALARI
Tabyalar Çanakkale Savaşları’nda Türk ordusuna Boğaz’ı savunma açısından büyük faydalar sağlamıştı. Rumeli ve Anadolu yakasında olmak üzere Çanakkale Boğazı’nın birçok yerinde tabyalar bulunuyor. Bunların büyük bir bölümü Sultan II. Abdülhamid döneminde yapılmıştı.
HAMİDİYE TABYASI
Kilitbahir Kalesi’nin güneyinde, Çanakkale merkezde Çimenlik ve Dardanos Tabyaları arasındadır. Adını da bu tabyayı yaptıran Sultan II. Abdülhamid’den almaktadır. Bu tabya, Çanakkale Savaşı sırasında tümüyle Alman subay ve erlerinin kontrolündeydi.
MECİDİYE TABYASI
Çanakkale Nara Caddesi Üzerindedir. Hamidiye tabyalarının bin metre kadar İlerisindedir. Sultan Abdülmecid tarafından kale olarak inşa ettirilmiş ve Sultan II. Abdülhamid tarafından Tabyaya dönüştürülmüştü. Tabyada 8 adet bonet (sığınak), 16 top yeri vardır. Bonetler kesme taşlarla yapılmış ve üzerleri toprakla örtülmüştür. Seyit Onbaşı’nın görev yaptığı ve 16 Türk askerinin şehit olduğu tabyadır.
ERTUĞRULTABYASI
Seddülbahir Köyü’nün batısında, Ertuğrul Koyu’na hâkim Gözcü Baba Tepesi’nin güney yamaçlarında bulunmaktadır. Tabyada 3 adet bonet ve 2 adet top bulunmaktadır. Çanakkale Deniz Savaşı’nda bu tabyada görevli Türk topçu birliği yaptığı atışlarla İngiliz Agamemnon zırhlısına 7 isabet sağlamıştır. Yahya Çavuş ve arkadaşlarının bulunduğu tabyadır. Tabyanın kuzeyinde Yahya Çavuş Şehitliği ve Anıtı bulunmaktadır.
DARDANOS (HASAN MEVSUF) TABYASI
Çanakkale-İzmir yolunun 9. Kilometresinde antik Truva kenti kalıntılarının olduğu Dardanos’tadır. Çanakkale Savaşları’nda burayı savunan Tabya Komutanı Kilitbabirli Üsteğmen Hasan Hulusi ve gözetleme subayı Trablusgarplı Teğmen Mehmed Mevsuf ve beraberlerindeki erler burada şehit düştükleri için bu tabyaya Hasan-Mevsuf Tabyası adı verilmiştir. Agamemnon zırhlısına isabet eden 12 toptan üçü ve Queen Elizabeth zırhlısına isabet eden toplardan üçü bu tabyadan atılmıştı.
MESUDİYE TABYASI
Çanakkale-İzmir yolundan sol tarafa ayrılan yolun birinci kilometresinde Baykuş Tepe olarak bilinen yerdeydi. Deniz Binbaşı Hasan Bey komutasında 3 subay, 81 erbaş ve erden oluşanbu tabyadan atılan toplar Irresistible kruvazörü ve Ocean gemisinin tamamen devre dışı kalmalarını sağlamıştı.
Ve Seyit Onbaşı
Mecidiye tabyasında tek top ayakta kalmış, onun da mermi kaldıran vinci bozulmuştu. Seyit Onbaşı büyük bir güçle 276 kg’Iık mermiyi kaldırıp namlunun ucuna sürmüş ve Ocean gemisinde büyük bir yara açmıştı.
18 Mart 1915’te saat 17.30 civarındayken hedefleri İstanbul olan İngiliz ve Fransız gemileri Çanakkale’yi geçmek için bir kez daha harekete geçmişlerdi. Mecidiye tabyasında bulunan Türk askerlerinden 16’sı şehit olmuş, 24’ü yaralanmıştı. Sadece üç kişi ayakta kalmıştı: Yüzbaşı Hilmi, Havranlı Seyit ve Niğdeli Ali. Yüzbaşı Hilmi Bey, telaş içinde yardım istemeye gitmişti. Bu gemileri durdurmak için ellerinde vinç sistemi arızalanmış bir top İle her biri üç kişinin ancak taşıyabileceği üç de top mermisi vardı. 276 kg ağırlığındaki top mermisini –annesinden öğrendiği duayı okuyarak- kaldıran ve topa yerleştiren Havranlı Seyit Onbaşı, Ocean zırhlısını bacasından –İngilizlere göre zırhsız olan dümen kabininden- vurarak, savaşın tarihini değiştirmişti. Ocean zırhlısından yayılan alevler Çanakkale’nin geçilmezliğinin yanı sıra İstanbul’a da kurtuluşu müjdeliyordu.
NUSRET MAYIN Gemisi;
Nusret mayın gemisi Çanakkale Savaşları’nda döşediği mayınlar İle 18 Mart Çanakkale Deniz Zaferi’nin kazanılmasında büyük rol oynamıştı.
Almanya’da inşa edilen Nusret mayın gemisi Boğaz sularına 3 Eylül 1914’te gelmişti. Çanakkale Boğaz Savunma Kumandanı Cevad Paşa’nın emriyle, 7 Mart 1915 Pazar gece yarısı depoda bulunan son 26 mayını çok büyük bir maharetle Boğaz’a döşedi. 18 Mart 1915’te, Çanakkale Deniz Savaşı’nda düşman gemilerinden, İngiliz Irresistible ve Ocean ile Fransız Bouvet zırhlıları boğazın karanlık sularına gömüldü.
Geminin ikinci sorumlusu Yüzbaşı Hafız Nazmi Bey, tebrik için telefonla, İstanbul’da hastanede yatan Gemi Komutanı Yüzbaşı Tophaneli Hakkı Bey’i aradı, ancak ulaşamadı. Çünkü Hakkı Bey bir süre önce şehit olmuştu.
